Od tej chwili Ludwig nie powiedział już ani słowa i bezskutecznie rozmyślał o tym, jak to jest, że w Polsce musiał być Niemcem, a w Niemczech Polakiem, a nie mógł być Polakiem w Polsce i Niemcem w Niemczech.
Leonie Ossowski, Skojarzenia do sceny ucieczki w utworze „Herman i Dorota“
Dziwne to miejsce. Raz jakby część północy ze swoimi jagodami i kurkami i parującymi jeziorami w porannym słońcu, raz część wschodu z ogromem betonu, neonami i komunistycznymi pomnikami. Z pogodą jak na wybrzeżu i nie zatrzymywanym przez żadne góry wiatrem prosto z Berlina, albo z Moskwy. Domostw strzeże tu opierzony demon zwany kłobukiem, a po alejach i bocznych ulicach być może wciąż jeszcze krąży czarna wołga w poszukiwaniu duszyczek, które mogłaby uprowadzić. Oto miejsce, które moja niemiecka babcia i mój polski wujek, dzieci tej samej matki, nazywali swoją ojczyzną.
Wody tutejszych jezior nie rozbijają się z hukiem o brzegi. Wytłumione trzcinami i spowite ciemnością, które tylko gdzieniegdzie przerywają zbudowane ludzką ręką pomosty i plaże. Brak dużych fal to także brak skarbów wyrzucanych przez wodę na brzeg. Tutejsze jeziora są pazerne i na zawsze zatrzymują to, co raz pochłoną. Pruskie bożki, krzyżackie hełmy i miecze, francuskie szpady, niemieckie i rosyjskie czołgi, kości topielców-rybaków – wszystko to przechowują wody jezior, czyniąc ze swoich skarbów część tej krainy. Sama ona także zachowuje (mimo wysiłków hitlerowców) swoje dawne nazwy. Alt Kaletka stała się Teerwalde, żeby teraz znów być Starą Kaletką, a położona nieopodal Neu Kaletka, przemianowana na Herrmannsort, dziś na powrót nazywa się Nową Kaletką. Widzisz? To całkiem proste. Nie przejmuj się zbytnio granicami państw narodowych i tym, co do kogo rzekomo należy. Matka Boża i ukrzyżowany Chrystus z kapliczek na rozstajach dróg i przy warmińskich alejach jednakowo czuwają nad Polakami i Niemcami. A i bociany nie zaprzątają sobie głów językiem, jakim posługują się biegające pod ich gniazdami, dwunożne kreatury.
Dziwne to miejsce. I może, choć nie urodziłem się tutaj, może nawet ja mógłbym powiedzieć, że jestem stąd.
